Położenie, krajobraz, klimat

Atrakcyjne turystycznie okolice Łomży, przełom rzeki Narew, bliskość Narwiańskiego i Biebrzańskiego parków narodowych, stare carskie forty w sąsiedniej Piątnicy, kurpiowski skansen w Nowogrodzie i zabytki w samej Łomży sięgające rodowodem czasów średniowiecza sprawiają, że Łomżę warto odwiedzić.
Położenie miasta jest niezwykłe. Leży nad Narwią i stanowi wraz z całą ziemią łomżyńską część Zielonych Płuc Polski, które są regionem wyjątkowym w skali europejskiej, ze względu na nieskazitelną przyrodę i wyjątkowe walory krajobrazowe.
Łomżę okalają dwa regiony geograficzne – Międzyrzecze Łomżyńskie i Dolina Narwi wchodzące w skład Niziny Północnomazowieckiej. Miasto osadzone jest na wzgórzach morenowych obejmujących wysoką skarpę pradoliny Narwi – około 30 – 40 metrów – oraz wykształcone doliny rzek Łomżyczki i Strugi Lepackiej. Położenie Łomży i warunki klimatyczne (zimą dość łagodnie, a latem około 27°) pozostają w ścisłym związku ze środowiskiem przyrodniczym. Niemal 1% powierzchni miasta stanowią lasy (27,7 ha). Część z nich to obszary chronione. W północnej części miasta znajduje się obszar Chronionego Krajobrazu Równiny Kurpiowskiej i Doliny Dolnej Narwi – ustanowiony w 1982 roku w celu zachowania wyróżniających się krajobrazowo terenów o różnych typach ekosystemów.
W granicach miasta położony jest Las Jednaczewski ulubione przez Łomżan miejsce rekreacji i odpoczynku. Są tu wytyczone ścieżki do biegów i ćwiczeń. Amatorzy runa leśnego znajdą również coś dla siebie.
W Łomży znajduje się także 12 pomników przyrody. Kilka z nich można zobaczyć niemal w centrum miasta w najstarszym parku im. Jakuba Wagi przy ulicy Wojska Polskiego. Na obszarze ponad 3,5 ha rosną tu sędziwe lipy, jesiony i buki, które poddawane są systematycznie zabiegom pielęgnacyjno – konserwacyjnym.
Od 1994 roku ochroną zalewowych terenów Narwi wyróżniających się występowaniem wielu rzadkich i zagrożonych wyginięciem gatunków roślin i zwierząt zajmuje się:

Łomżyński Park Krajobrazowy Doliny Dolnej Narwi
Drozdowo, ul. Główna 52
18-421 Piątnica Poduchowna
tel. 086 2192015, tel/fax 086 2192175
e-mail: lpkdn@4lomza.pl

Łomżyński Park Krajobrazowy Doliny Narwi na obszarze 7.353,5 ha obejmuje gminy: Łomża, Piątnica i Wizna. Park charakteryzuje się wyjątkowym urozmaiceniem rzeźby terenu ze znacznymi różnicami wysokości. Dno doliny znajduje się na wysokości 99 – 101 m.n.p.m. Z obu stron otaczają je wzgórza morenowe wznoszące się 40 – 50 m ponad poziom doliny. Najwyższe wzniesienie sięga 153 m n.p.m.
O specyfice środowiska przyrodniczego ŁPKDN decyduje duża zmienność Narwi. Wiosenne zalewy pokrywają całą powierzchnię dna doliny, co tworzy niepowtarzalny widok. W dolnych odcinkach Narwi osiedlają się bobry, które budują tutaj klasyczne żeremia. Na uwagę zasługują liczne jeziora zakolowe – starorzecza – stanowiące ostoję roślinności wodnej i szuwarowej. Wśród 800 gatunków bogatej roślinności 130 objętych jest ochroną, a 93 gatunki należą do rzadkości. Ta różnorodna flora stanowi siedlisko dla 190 gatunków ptaków, których większość jest objęta ochroną gatunkową. Wiele z nich zagrożona jest wyginięciem. Tu schronienie mogą znaleźć m.in. wodniczki, dubelty i bataliony. W okresie wiosennym, w czasie migracji ptaków, na rozlewiskach odpoczywają i żerują stada liczące nawet 4000 osobników. Świat zwierzęcy reprezentuje także 41 gatunków ssaków. Żyją tu norki amerykańskie, gronostaje, łasice, kuny domowe, kuny leśne i borsuki, których dość liczna kolonia zamieszkuje rezerwat w Kalinowie. Na terenie ŁPKDN występuje także 6 gatunków nietoperzy, które znajdują schronienie w podziemiach fortu w Piątnicy i piwnicach dawnego browaru w Drozdowie. Narew i jej odnogi to siedlisko około 30 gatunków ryb i minogów. Spotkać tu można nawet brzanę, klenia i pstrąga potokowego.
Na prawym zboczu doliny Narwi, 5 km na wschód od Łomży, pomiędzy wsiami Kalinowo i Drozdowo rozciąga się rezerwat „Kalinowo”. Ponad 69 ha porośnięta jest wielogatunkowym lasem liściastym o naturalnym charakterze. Bogata flora rezerwatu to także czyściec leśny, ziarnopłon wiosenny, zawilec żółty, miodunka wąskolistna, przetacznik pagórkowaty, dzwonek boloński.
W gminie Łomża około jednego kilometra powyżej wsi Pniewo, na obszarze 120 ha, znajduje się rezerwat ścisły „Wielki Dział”. To największy w dolinie Narwi kompleks lasów łęgowych naturalnego pochodzenia. Oprócz wielu gatunków roślin można tu znaleźć takie zioła jak pokrzywę zwyczajną, niecierpka pospolitego, sitowie leśne, jasnotę plamistą, gwiazdnicę gajową. W rezerwacie „Rycerski Kierz”, znajdującym się na terenie gminy Łomża, można podziwiać 140 letnie dorodne dęby.
Na północny wschód od Łomży na wysokości Wizny na 59.223 ha rozciąga się Biebrzański Park Krajobrazowy. Do wspaniałych rezerwatów fauny i flory zalicza się „Czerwone Bagno”, którego wizytówką jest łoś – król bagien.
Niedaleko od Łomży położony jest Narwiański Park Krajobrazowy utworzony w 1985 roku. 22.748 ha doliny w górnym biegu Narwi otoczone jest malowniczymi morenowymi wzniesieniami.